Que garda o Cornide?

12 resultados

• 84 cartas de Domingo Quiroga Ríos a Ana María Alvajar López

  

  Ou 16 de xuño de 2023, Juan Luís Pérez Alvajar fixo entrega ao Instituto «José Cornide» de Estudos Coruñeses -para a súa custodia, estudo e conservación- de 84 cartas de Domingo Antonio Quiroga Ríos dirixidas a Ana María Alvajar López.

  Esta correspondencia estaba en posesión do doante por ser fillo de Ana María Alvajar López, afillada de Quiroga Ríos, dúas persoas vinculadas familiar e ideoloxicamente, ademais de con moitos elementos de coincidencia na súa traxectoria vital. Ana María era filla de César Alvajar Diéguez e Amparo López Jean, un matrimonio que destacou na Coruña pola defensa dous ideais republicanos, situación que lles ocasionou un prolongado exilio.

  Este interesante conxunto epistolar abrangue desde ou 10 de marzo de 1960 ao 1 de decembro de 1986 distribuídas ao longo deses anos con diferente regularidade. A primeira, de 1960 é única, non ten continuidade, reaparecendo a correspondencia en 1971. Nesta década apréciase unha gran regularidade, non faltando exemplares en ningúns dous anos dá década de 1970 polo que a este conxunto corresponde ou 83,3% do total con 72 cartas. Por esta razón e tamén ou período que mellor permite mergullarse na relación entre Antonio Domingo e a súa afillada Ana María. A partir de 1980 diminúe ou número de cartas e mesmo faltan nalgúns anos (1983, 1984 e 1985) para volver en 1986 con tres cartas nas que ou tema central versa arredor dous temas dá saúde de Domingo.

• Madariaga, libretista de óperas

  

  Entre as múltiples facetas de actividade de Salvador de Madariaga está a de escribir textos que servisen de libreto para óperas. Para iso, púxose en contacto con diferentes músicos para que compuxesen a partitura da obra.

  Hoxe traemos o exemplo de Numance , traxedia lírica que Madariaga escribiu sobre a obra de Cervantes, inspirada na derrota da poboación celtibérica durante as guerras de conquista da república romana (s.II a.C.).

  O compositor francés Henry Barraud, escribiu a música e a obra foi representada o 15 de abril de 1955 no Teatro Nacional de Ópera de Paris, que anunciaba así a estrea: «Numance. Ópera de Henry Barraud sur un poème dramatique de Salvador de Madariga d'après Cervantes».

  A obra contextualiza o eterno problema da liberdade, as guerras, os vencedores e os vencidos e da dignidade con que estes últimos poden afrontar a derrota, aspectos tratados nun perfecto equilibrio entre o puro dramatismo da tráxica situación e o lirismo conseguido especialmente grazas ao papel que a música outorga ás voces femininas. O pobo de Numancia é o personaxe central do drama, pero cada un dos seus individuos asume o seu destino particular, todo iso reforzado pola presenza de figuras alegóricas como a guerra ou a peste.

  Despois da estrea, a prensa fíxose eco do acontecemento con elogiosos comentarios -tanto da música como do libreto- que moito deberon compracer a Madariaga.

• A Coruña recibe a visita do príncipe Alberto I de Mónaco no verán de 1909

  

  Na colección documental Luis Mayor Moreno, que conserva o Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses, figura esta fotografía na que Alberto Grimaldi -destacado, no centro- posa acompañado de personalidades coruñesas relacionadas co mundo da Oceanografía, disciplina na que o príncipe desenvolveu unha actividade decisiva.

  O príncipe de Mónaco chegara ao porto da Coruña a bordo do seu barco Princesse Alice o mércores 28 de xullo, co obxectivo de tomar contacto coa primeira institución creada en Galicia para o estudo do mar: o Sub-Comité coruñés da Sociedad de Oceanografía del Golfo de Gascuña. Os responsables desta entidade, con actividade entre 1906 e 1918, foron os principais interlocutores e acompañantes do príncipe.

  Albert Grimaldi recibiu ao consello directivo do Sub-Comité no Princesse Alice e ensinou o barco e os diferentes instrumentos de exploración oceanográfica de que estaba dotado, o laboratorio e o museo. A entidade coruñesa recibiu, como agasallo do príncipe, varios instrumentos e libros e recibiu dela a oferta, que aceptou, do nomeamento de presidente de honor e un exemplar dun singular peixe -Chlamydoselachus anguineus, tiburón anguía- e dous frascos con moluscos orixinarios das nosas costas.

  Nos días seguintes, o príncipe e os seus acompañantes visitaron a Torre de Hércules, foron a Santiago, onde visitaron a catedral e a Exposición Rexional, celebraron varios banquetes e ata asistiron a unha corrida de touros. Nunha das visitas foron agasallados polo matrimonio Pardo Bazán-Quiroga nas torres de Meirás.

  Non era a primeira vez que Alberto I se achegaba ás costas galegas. Xa no verán de 1886 acudiu co Hirondelle a Ferrol e A Coruña, interesado no estudo da bioloxía da sardiña. E co Princesse Alice pasara en distintas campañas de exploración mariña en 1894 pola cidade herculina. Albert Grimaldi era unha figura destacada do mundo científico, especialmente na Oceanografía, e as expedicións mariñas que dirixiu desde 1885 constituíron unha importante contribución a esta nova ciencia. En 1910 creou o Museo Oceanográfico en Mónaco e en 1911 o Instituto Oceanográfico (París). En España tivo unha destacada participación na creación do Instituto Español de Oceanografía en 1914.

• Fortunato Carreras Trigo, vítima da ditadura

  

  En xullo de 2019 o Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses recibiu un pequeno fondo de documentación persoal que pertenceu a unha vítima da persecución e da violencia por razóns políticas e ideolóxicas: o oficial radiotelegrafista Fortunato Carreras Trigo. Era un militante de Esquerda Republicana que en xullo de 1936 exercía de xefe da Estación Costeira na Coruña. Pouco despois foi detido, encarcerado, xulgado en consello de guerra e sentenciado a morte. Estando no cárcere, co pretexto de que intentaba fuxir tras ferir a un oficial de prisións, foi acaravillado a balazos o 21 de novembro de 1936.

  Entre os obxectos que levaba entre a súa roupa, estaba esta carteira que gardaba o seu carné de identidade, obxecto que conservou a súa familia e que o Instituto garda como memoria dunha vítima nunha época de intransixencia e barbarie.

• A necesidade de investigar para nomear correctamente

  

  En 1966, no número 2 da Revista do Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses, Pastor Nieto Antúnez adiantaba datos sobre os que anos máis tarde redactaría o seu discurso de entrada como Numerario da institución. O autor se achegaba á figura da enfermeira da Expedición Balmis (1803), presentando os escasos datos que sobre ela se coñecían no momento, adiantándose así en varias décadas a estudos recentes nos que se puideron concretar aspectos básicos da súa biografía.

  Un dos problemas iniciais que presentaba esta muller era o seu propio nome: Isabel Sendala y Gómez, Isabel López Gandalia, Isabel López Gandalla, Isabel Sendalla, Isabel Zendalla, Ysabel Gómez Sandalla, Isabel Cendalla o Isabel Zendala y Gómez... Pastor Nieto foi quen propuxo ao Concello dar o nome dunha rúa a esta enfermeira e en 1971 colocouse unha placa cun deses nomes, o que se cría máis próximo á realidade: Isabel López Gandalla. Pero non era o correcto. Foi preciso un intenso e prolongado labor de investigación para que o periodista Antonio López Mariño localizase o seu verdadeiro nome, que figura na nova placa da rúa: Isabel Zendal Gómez, podendo así, grazas ás súas achegas, citala correctamente.