Este programa celebra a figura de Jonas Mekas como padriño dunha xeración de cineastas de vangarda a quen defendeu e apoiou desde as páxinas de Filme Culture, The Village Voice, e nas sesións da Filmmakers' Cinematheque e o Anthology Filme Arquives. A comunidade de artistas e amigos que rodearon a Jonas Mekas desde a súa chegada a Nova York, en 1949, é inmensa e caleidoscópica, polo que a tarefa de seleccionar uns poucos nomes é complicada e probablemente inxusta. Esta homenaxe é só unha pequena mostra daqueles cineastas que Mekas considerou imprescindibles porque no seu cinema había poesía e porque souberon reflectir as preocupacións do home e a muller da súa época -unha calidade que o lituano consideraba esencial para que unha película tivese sentido máis aló da súa técnica formal e da aparencia das súas imaxes.

"In the estafes of bigness, spectaculars, one hundred million dollar movie productions, I want to speak for the small, invisible acts of human spirit..."Jonas Mekas, Anti-100 Years of Cinema Manifesto

Programa e notas de Andrea Franco e Javier Trigales

PROGRAMA

• CHUMLUM

  Ron Rice, EE. UU., 1964, 16mm, 26 min.A obra máis famosa de Ron Rice, e unha das puntas de lanza do experimental americano, é esta psicodelia hedonista centrada na cor, as sobreimpresiones, as transparencias e unha lasitud juguetona liderada por un dos rostros do underground, Mario Montez, chamado a filas tamén polas películas de Andy Warhol ou Jack Smith, coas que Chumlum dialoga de forma natural e enriquecedora, creando unha extraordinaria sensación de comunidade artística.

  "Chumlum de Rice foi aclamada como unha obra mestra en Bruxelas, París e Estocolmo. Lles temps Modernes comparouna con Fragonard. Pero a policía de Nova York e os burócratas cívicos non permiten que Rice exhiba as súas películas. Prefiren velo morrerse de fame en México. Cando o penso, danme ganas de tomar un revólver". (J. M.)

• EYEWASH

  Robert Breer, EE. UU., 1959, 16mm, 3 min.Eyewash é un tratado sobre a fenomenología da visión, sobre "outra forma de ver". Breer definiuna un día como unha limpeza óptica para os nosos cansos ollos, que soportan miles de impactos visuais ao día no que cada un leva unha información que debemos asimilar. Aquí, Robert Breer libera ao espectador desa carga e deixa que o fluxo de imaxes confúndase co fluxo de pensamento. Os fotogramas asócianse entre si por relacións xeométricas, rítmicas ou de colorimetría a través de superposiciones, colaxes ou impresións pictóricas no propio celuloide.

  "As películas de Breer non reciben gran aclamación por parte do público. As súas proxeccións nunca son moi concorridas. As súas películas non atraen moito a atención. Pero están entre as mellores que se fan actualmente. Un novo traballo de Robert Breer é un acontecemento importante. Imaxine que Mondrian ou Dubuffet ou De Kooning inauguren unha exposición individual en Nova York e que todos os críticos pérdanlla. A estrea de 69, de Breer, foi exactamente unha ocasión similar. Todos os críticos de cinema perdéronlla. A historia do cinema acordarase das miñas palabras". (J. M.)

• SURFACE TENSION

  Hollis Frampton, EE. UU., 1968, 16mm, 10 min.Unha das primeiras películas de Frampton, dividida en tres partes, onde o ritmo e a orde dos elementos cinematográficos funciona xa como unha especie de summa das posibilidades do experimental.

  "Para ser francos, con Surface Tension non quería atacar a 'Gran Fortaleza' que forman a imaxe e o son. Quería facer unha película cun pequeno número de elementos simples, para ver que resonancias podería xerar entre os devanditos elementos". (Hollis Frampton)

  "... é a forma o que fai que unha obra sexa o que é. É a través da forma que percibimos o contido, o estilo. A maneira en que está feita (o ritmo, a cadencia) revela, di algo sobre o temperamento, as emocións, o corazón e os pulmóns do artista (a cadencia pode ser unha de desesperación, ou de contemplación pacífica, ou...). E isto é algo que nos fai pensar: a estrutura". (J. M.)

• VISIONS OF THE CITY

  Larry Jordan, EE. UU., 1978, 16mm, 11 min.Larry Jordan filmou esta hipnótica sinfonía de cristal sobre San Francisco en 1957, pero non a montou ata o ano 78. Nela, o poeta Michael McLure camiña e disólvese entre os pliegues do fráxil mundo urbano en compañía da música de William Moraldo.

  "Se tivese que nomear unha ducia de artistas verdadeiramente creativos no panorama do cinema independente de vangarda, un deles sería Larry Jordan. As súas colaxes animadas atópanse entre os filmes máis fermosos dos que se realizan hoxe. Están rodeados de amor e poesía. O seu contido é sutil, a súa técnica é perfecta, o seu estilo persoal inconfundible". (J.M.)

• GLIMPSE OF THE GARDEN

  Marie Menken, EE. UU., 1957, 16mm, 5 min."Menken canta. O seu obxectivo está enfocado no mundo físico, pero ela veo a través dun temperamento poético e cunha sensibilidade intensificada. Captura os anacos e fragmentos do mundo que a rodea e organízaos en unidades estéticas que se comunican connosco". (J. M.)

  "Non hai unha resposta á pregunta de por que fago películas. Simplemente gustábanme os gorjeos da cámara e o que se convertese nunha extensión do acto de pintar. Nunca me gustou o estatismo da pintura, sempre buscaba como cambiar a fonte de luz e a posición da mesma usando brillos, contas de cristal... así que a cámara foi unha decisión natural para min. ¡Pero moi cara!". (Marie Menken)

• BIRDS AT SUNRISE

  Joyce Wieland, Canadá, 1965, 16mm, 10 min.Wieland filma os paxaros desde a súa xanela nunha mañá de inverno, sobrevivindo ao frío e a neve. Anos despois, nunha viaxe a Israel, lembra este material e recupérao, agora vendo nos paxaros semiatrapados nas ramas ou na auga, unha metáfora do sufrimento dos xudeus.O cinema íntimo, caseiro, feminista e politizado de Joyce Wieland, asidua espectadora da Filmmakers' Cinematheque, nunca chegou a ser plenamente aceptado pola comunidade na que xurdiu a súa obra, polo que a súa calidade de verso "solto" dentro do underground americano fai aínda máis pertinente e crucial a súa obra a día de hoxe.

• SCOTCH TAPE

  Jack Smith, EE. UU., 1959-1962, 16mm, 3 min.Jerry Sims, Reese Haire e Ken Jacobs (que tamén achegou a cámara Bell & Howell) danzan entre os amasillos de ferro do que sería o Lincoln Center. Smith transforma a realidade, convertendo os cascallos nunha xungla exótica. O filme, co seu carácter povera, xorde do lixo, un pouco como todos estes cineastas que sobreviven ás costas da industria."A contribución de Jack Smith á arte do século XX foi a súa sensibilidade, o seu mundo de imaxes único, inimitable". (J. M.)