Que garda o Cornide?

12 resultados

• 84 cartas de Domingo Quiroga Ríos a Ana María Alvajar López

  

  O 16 de xuño de 2023, Juan Luis Pérez Alvajar fixo entrega ao Instituto «José Cornide» de Estudos Coruñeses -para a súa custodia, estudo e conservación- de 84 cartas de Domingo Antonio Quiroga Ríos dirixidas a Ana María Alvajar López.

  Esta correspondencia estaba en posesión do doante por ser fillo de Ana María Alvajar López, afillada de Quiroga Ríos, dúas persoas vinculadas familiar e ideoloxicamente, ademais de con moitos elementos de coincidencia na súa traxectoria vital. Ana María era filla de César Alvajar Diéguez e Amparo López Jean, un matrimonio que destacou na Coruña pola defensa dos ideais republicanos, situación que lles ocasionou un prolongado exilio.

  Este interesante conxunto epistolar abrangue desde o 10 de marzo de 1960 ao 1 de decembro de 1986 distribuídas ao longo deses anos con diferente regularidade. A primeira, de 1960 é única, non ten continuidade, reaparecendo a correspondencia en 1971. Nesta década apréciase unha gran regularidade, non faltando exemplares en ningún dos anos da década de 1970 polo que a este conxunto corresponde o 83,3% do total con 72 cartas. Por esta razón e tamén o período que mellor permite mergullarse na relación entre Antonio Domingo e a súa afillada Ana María. A partir de 1980 diminúe o número de cartas e mesmo faltan nalgúns anos (1983, 1984 e 1985) para volver en 1986 con tres cartas nas que o tema central versa arredor dos temas da saúde de Domingo.

• Madariaga, libretista de óperas

  

  Entre las múltiples facetas de actividad de Salvador de Madariaga está la de escribir textos que sirviesen de libreto para óperas. Para eso, se puso en contacto con diferentes músicos para que compusiesen la partitura de la obra.

  Hoy traemos el ejemplo de Numance, tragedia lírica que Madariaga escribió sobre la obra de Cervantes, inspirada en la derrota de la población celtibérica durante las guerras de conquista de la república romana (s.II a.C.).

  El compositor francés Henry Barraud, escribió la música y la obra fue representada el 15 de abril de 1955 en el Teatro Nacional de Ópera de Paris, que anunciaba así el estreno: «Numance. Ópera de Henry Barraud sur un poème dramatique de Salvador de Madariga d'après Cervantes».

  La obra contextualiza el eterno problema de la libertad, las guerras, los vencedores y los vencidos y de la dignidad con que estos últimos pueden afrontar la derrota, aspectos tratados en un perfecto equilibrio entre el puro dramatismo de la trágica situación y el lirismo conseguido especialmente gracias al papel que la música otorga a las voces femeninas. El pueblo de Numancia es el personaje central del drama, pero cada uno de sus individuos asume su destino particular, todo ello reforzado por la presencia de figuras alegóricas como la guerra o la peste.

  Después del estreno, la prensa se hizo eco del acontecimiento con elogiosos comentarios -tanto de la música como del libreto- que mucho debieron complacer a Madariaga.

• A Coruña recibe a visita do príncipe Alberto I de Mónaco no verán de 1909

  

  Na colección documental Luis Mayor Moreno, que conserva o Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses, figura esta fotografía na que Alberto Grimaldi -destacado, no centro- posa acompañado de personalidades coruñesas relacionadas co mundo da Oceanografía, disciplina na que o príncipe desenvolveu unha actividade decisiva.

  O príncipe de Mónaco chegara ao porto da Coruña a bordo do seu barco Princesse Alice o mércores 28 de xullo, co obxectivo de tomar contacto coa primeira institución creada en Galicia para o estudo do mar: o Sub-Comité coruñés da Sociedad de Oceanografía del Golfo de Gascuña. Os responsables desta entidade, con actividade entre 1906 e 1918, foron os principais interlocutores e acompañantes do príncipe.

  Albert Grimaldi recibiu ao consello directivo do Sub-Comité no Princesse Alice e ensinou o barco e os diferentes instrumentos de exploración oceanográfica de que estaba dotado, o laboratorio e o museo. A entidade coruñesa recibiu, como agasallo do príncipe, varios instrumentos e libros e recibiu dela a oferta, que aceptou, do nomeamento de presidente de honor e un exemplar dun singular peixe -Chlamydoselachus anguineus, tiburón anguía- e dous frascos con moluscos orixinarios das nosas costas.

  Nos días seguintes, o príncipe e os seus acompañantes visitaron a Torre de Hércules, foron a Santiago, onde visitaron a catedral e a Exposición Rexional, celebraron varios banquetes e ata asistiron a unha corrida de touros. Nunha das visitas foron agasallados polo matrimonio Pardo Bazán-Quiroga nas torres de Meirás.

  Non era a primeira vez que Alberto I se achegaba ás costas galegas. Xa no verán de 1886 acudiu co Hirondelle a Ferrol e A Coruña, interesado no estudo da bioloxía da sardiña. E co Princesse Alice pasara en distintas campañas de exploración mariña en 1894 pola cidade herculina. Albert Grimaldi era unha figura destacada do mundo científico, especialmente na Oceanografía, e as expedicións mariñas que dirixiu desde 1885 constituíron unha importante contribución a esta nova ciencia. En 1910 creou o Museo Oceanográfico en Mónaco e en 1911 o Instituto Oceanográfico (París). En España tivo unha destacada participación na creación do Instituto Español de Oceanografía en 1914.

• Fortunato Carreras Trigo, vítima da ditadura

  

  En xullo de 2019 o Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses recibiu un pequeno fondo de documentación persoal que pertenceu a unha vítima da persecución e da violencia por razóns políticas e ideolóxicas: o oficial radiotelegrafista Fortunato Carreras Trigo. Era un militante de Esquerda Republicana que en xullo de 1936 exercía de xefe da Estación Costeira na Coruña. Pouco despois foi detido, encarcerado, xulgado en consello de guerra e sentenciado a morte. Estando no cárcere, co pretexto de que intentaba fuxir tras ferir a un oficial de prisións, foi acaravillado a balazos o 21 de novembro de 1936.

  Entre os obxectos que levaba entre a súa roupa, estaba esta carteira que gardaba o seu carné de identidade, obxecto que conservou a súa familia e que o Instituto garda como memoria dunha vítima nunha época de intransixencia e barbarie.

• A necesidade de investigar para nomear correctamente

  

  En 1966, no número 2 da Revista do Instituto «José Cornide» de Estudios Coruñeses, Pastor Nieto Antúnez adiantaba datos sobre os que anos máis tarde redactaría o seu discurso de entrada como Numerario da institución. O autor se achegaba á figura da enfermeira da Expedición Balmis (1803), presentando os escasos datos que sobre ela se coñecían no momento, adiantándose así en varias décadas a estudos recentes nos que se puideron concretar aspectos básicos da súa biografía.

  Un dos problemas iniciais que presentaba esta muller era o seu propio nome: Isabel Sendala y Gómez, Isabel López Gandalia, Isabel López Gandalla, Isabel Sendalla, Isabel Zendalla, Ysabel Gómez Sandalla, Isabel Cendalla o Isabel Zendala y Gómez... Pastor Nieto foi quen propuxo ao Concello dar o nome dunha rúa a esta enfermeira e en 1971 colocouse unha placa cun deses nomes, o que se cría máis próximo á realidade: Isabel López Gandalla. Pero non era o correcto. Foi preciso un intenso e prolongado labor de investigación para que o periodista Antonio López Mariño localizase o seu verdadeiro nome, que figura na nova placa da rúa: Isabel Zendal Gómez, podendo así, grazas ás súas achegas, citala correctamente.